Erişilebilirlik (Accessibility) İlkeleri: Herkes İçin Web Tasarımı

Web erişilebilirliği, web sitelerinin, uygulamaların ve diğer dijital araçların engelli bireyler de dahil olmak üzere herkes tarafından eşit ve sorunsuz bir şekilde kullanılabilmesini sağlayan bir felsefedir. Bu, görme, işitme, hareket veya bilişsel engelleri olan kullanıcıların, interneti diğer bireylerle aynı fırsat ve deneyimle kullanabilmesini hedefler.

Erişilebilirlik, sadece etik bir sorumluluk değil, aynı zamanda giderek daha fazla yasal bir gereklilik haline gelmektedir. İyi erişilebilirlik, daha geniş bir kitleye ulaşmanızı sağlar ve sitenizin kullanıcı deneyimini (UX) herkes için iyileştirir.

Web İçeriği Erişilebilirlik Yönergeleri (WCAG)

WCAG (Web Content Accessibility Guidelines), web erişilebilirliği için uluslararası bir standarttır. Bu yönergeler, erişilebilir bir web sitesi tasarlamak ve geliştirmek için temel kuralları belirler. WCAG’in dört ana prensibi vardır:

1. Algılanabilirlik (Perceivable)

Kullanıcılar, sunduğunuz bilgiyi algılayabilmelidir. Bu, içeriğin farklı duyulara hitap edecek şekilde sunulması anlamına gelir.

• Alternatif Metin (Alt Text): Resim, grafik ve diğer görsel öğeler için açıklayıcı alternatif metinler ekleyin. Ekran okuyucular, bu metinleri görme engelli kullanıcılara okur.
• Yeterli Kontrast: Metin ile arka plan rengi arasında yeterli kontrast olduğundan emin olun. Bu, özellikle renk körü veya düşük görüşlü kullanıcılar için metnin okunabilirliğini artırır.
• Görsel ve Sesli İçerikler: Videolar için altyazı veya transkripsiyonlar, sesli içerikler için metin alternatifleri sunun.

2. Çalıştırılabilirlik (Operable)

Kullanıcılar, siteyi ve arayüzü kullanabilmelidir. Bu, navigasyonun ve interaktif öğelerin farklı şekillerde (sadece fare ile değil, klavye ile de) kullanılabilir olmasını gerektirir.

• Klavye Navigasyonu: Fare kullanamayan bireylerin, sitenizde klavye (Tab tuşu gibi) ile kolayca gezinebildiğinden emin olun. Tüm etkileşimli öğeler (linkler, butonlar, form alanları) klavye ile erişilebilir olmalıdır.
• Kısıtlı Zaman Aşımı Yok: Kullanıcılara görevleri tamamlamak için yeterli zaman tanıyın. Otomatik olarak kapanan oturumlar veya zaman sınırlı formlar, bilişsel engelli kullanıcılar için sorun yaratabilir.

3. Anlaşılabilirlik (Understandable)

Kullanıcılar, sitenin içeriğini ve işleyişini anlayabilmelidir. Bu, dilin ve navigasyonun açık ve mantıklı olmasını gerektirir.

• Okunabilir İçerik: Basit ve anlaşılır bir dil kullanın. Okunması zor jargonlardan veya karmaşık cümle yapılarından kaçının.
• Tutarlı Navigasyon: Sitenin genelinde menülerin, başlıkların ve ikonların aynı konumda ve aynı işlevi görmesini sağlayın. Bu, kullanıcıların sitenizi daha kolay öğrenmesine yardımcı olur.
• Form Hataları: Kullanıcılar bir formda hata yaptığında, hata mesajları açık, anlaşılır ve hatanın nasıl düzeltileceğini anlatan bir dilde olmalıdır.

4. Sağlamlık (Robust)

İçerik, farklı teknolojiler tarafından (örneğin, ekran okuyucular ve farklı tarayıcılar) yorumlanabilecek kadar sağlam olmalıdır.

• Doğru HTML Kullanımı: Sayfanın yapısını doğru bir şekilde belirtmek için semantik HTML etiketleri (<header>, <nav>, <main>, <footer>) kullanın. Bu, yardımcı teknolojilerin içeriği doğru bir şekilde yorumlamasını sağlar.
• ARIA (Accessible Rich Internet Applications): Web sitesinde dinamik içerikler veya özelleştirilmiş bileşenler varsa, ARIA etiketlerini kullanarak bu öğelerin işlevlerini yardımcı teknolojilere açıklayın.

Web erişilebilirliği, sonradan eklenen bir özellik değil, tasarım ve geliştirme sürecinin en başından itibaren düşünülmesi gereken bir konudur. Erişilebilir bir web sitesi oluşturmak, sadece engelli bireyler için değil, aynı zamanda yaşlılar, geçici engelleri olanlar veya düşük bant genişliğine sahip olanlar gibi daha geniş bir kitle için de daha iyi bir deneyim sunar.